Вёска Швакшты, знак «Водаахоўная зона»
Не даехалі
У мінулую пятніцу ў вёсцы Нарач, што раней звалася Кабыльнікам, абмяркоўвалі будоўлю фермы. Сход адбываецца ўжо ў трэці раз, бо на мінулай сустрэчы засталіся пытанні без адказаў.
Зала ў мясцовым Доме культуры не поўная: прыйшлі чалавек 30-40. У асноўным месцічы сталага ўзросту, большасць з іх старэй за 45 год.
— Будзем пачынаць. Галоўны інжынер «Віцебсксельбудпраекта» на пад’ездзе да Мядзеля… — абвясцілі са сцэны.
— Ізноў? — скептычна данеслася з залы.
Ад Мядзеля да вёскі Нарач (Кабыльнік) 20 кіламетраў, на якія спецыялісту спатрэбілася больш гадзіны. У адрозненне ад яго дэпутаты, прадстаўнікі нацпарка і санаторыя, якіх таксама запрашалі, увогуле не прыехалі (альбо ніяк не азначылі сваю прысутнасць).
Прадстаўнікоў вакольных аграсядзіб таксама не было. Ім на гэты ж дзень прызначылі сустрэчу з намеснікам старшыні Мядзельскага райвыканкама.
Экалогія з пераходам на асобы
Атмасфера абмеркавання была напружаная, а дыскусія па справаздачы аб уздзеянні на навакольнае асяроддзе фермы месцамі паходзіла не на вызначэнне экалогічных наступстваў, а самога факта з’яўлення кароўніка, з пераходам на асобы. Так, удзельнікі і камісія досыць працілеглы час перакідаліся рэплікамі, хто што пабудаваў за жыццё і хто вінаваты, што ў вёсцы не захаваўся стары кароўнік.
Камісія вінаваціла месцічаў, што развешаныя абвесткі знікаюць за гадзіну:
— Мы два разы павесілі абвесткі — два разы іх няма, — заявіла камісія.
— Гэта рабілі вашы людзі, каб было менш увагі да праекта. Хочуць загадзіць усю Нарач! — парыраваў адзін з удзельнікаў слуханній.
Наказалі «сушыць сухары»
Грамадскае абмеркаванне абрасло і іншымі захапляльнымі падрабязнасцямі. Так, жыхары сабралі 75 подпісаў, каб дамагчыся правядзення абмеркавання. Спіс патрапіў да дырэктара ТАА «Нарачанская ніва 2004» Мікалая Кудрука:
— Мне [у выканкаме] было даручана апытаць людзей на сходзе і высветліць, якія пытанні іх непакояць. Скажу вам шчыра, у нас таксама маюцца спісы за будаўніцтва. І многія з гэтых людзей ужо прыйшлі, — кажа ён. — Але бачыце, якая прыпіска? Спіс, уручную стаіць коска і дапісана: «Супраць будоўлі». Я пытаюся ў былога нашага супрацоўніка: «Што вы мелі на ўвазе, калі ставілі подпіс? Якія прэтэнзіі?» Адказвае: «Ды ніякіх».
Адзін за збіральнікаў подпісаў, Стас Таспаеў, сцвярджае: надпіс зроблены пасля збору подпісаў. І дадаў, што яму і іншым людзям тэлефанавалі незнаёмыя, прадставіліся КДБ-істамі і наказалі «сушыць сухары».
Камісія не разабралася, дзе знаходзіцца кароўнік
Зрэшты, гаварылі і пра экалогію рэгіёна. Частка пытанняў да камісіі была сістэматызаваная ў калектыўным звароце.
Камісія не змагла між сабой высветліць, у якой зоне будзе кароўнік — ахоўнай ці гаспадарчай. На самой справе на ўвазе мелася гаспадарчая зона асабліва ахоўваемай прыроднай тэрыторыі — нацпарка «Нарачанскі».
Наступную ілюстрацыю даслаў жыхар вёскі Кабыльнік. Знак інфармуе аб водаахоўнай зоне. Закон будоўлю ў ёй не забараняе, але жыхар кажа, што знак прыбралі.
Куды падзенуць гной?
Як сказаў Мікалай Кудрук, за год на ферме будзе атрымоўвацца 55 тон гною, іх выкарыстаюць у якасці ўгнаення. Гэта выклікала скепсіс у некаторых слухачоў, бо часам кароўнікі спускаюць сцёкі ў навакольнае асяроддзе, што бачна на мапе забруджвання.
Дарэчы, непрыемны пах жыхарам не пагражае, упэўненая Алена Сініца, кіраўніца аддзела экалогіі ТАА «Энэка». Выкіды ў паветра складуць 0,4 ад мяжы дапушчальнай канцэнтрацыі (па-руску ПДК).
Біягазавая ўсталёўка не выгадная
Як альтэрнатыва сховішчам гною разглядаліся біягазавыя ўсталёўкі. На сустрэчы Вікторыя Сазанчук, галоўны спецыяліст аддзела экалогіі ТАА «Энэка», палумачыла: яны неэфектыўныя.
«Каб забяспечыць ферму электраэнергіяй, гною не хопіць, — кажа яна. — Па-другое, пасля біягазавага комплексу застаецца адпрацоўка вадкай фракцыі, якая не з’яўляецца арганічным угнаеннем. Сховішча выбралі, таму што не знайшлі шляхоў яе прымянення».
На што Ігар Пастухоў, рэгіянальны каардынатар грамадскай экалагічнай інспекцыі «Зялёны дазор», зазначыў: такую ж усталёўку на ферме да 300 галоў ў Валожынскім раёне прызналі эфектыўнай.
Ці будзе кароўнік, вырашыць дзяржаўная экспертыза
Абмеркаванне доўжылася 2 гадзіны. Мужчына з залы ўсё крычаў мадэратару: «Канчай!» А адна бабулька ціхонька ўзбуралася: «Калі кончыцца Чарнобыль? А вы знаеце, што строіцца ў Астраўцы? Што ўжо зменіцца ад гэтай фермы?»
Напрыканцы камісія палумачыла: нельга сказаць, ці будзе будавацца ферма, бо праект яшчэ мусіць прайсці дзяржаўную экалагічную экспертызу.
Пабудова супярэчыць законам, упэўнена кажа пасля абмеркавання Ігар Пастухоў. Ён спасылаецца на Стратэгію аховы навакольнага асяроддзя, Нацыянальную стратэгію развіцця асабліва ахоўных прыродных тэрыторый і іншыя дакументы, якім супярэчыць будаўніцтва. Ігар упэўнены: фермы не будзе.