Кабета кажа, што каля 6 гадзін хадзіла па лесе, пакуль сабрала 5-літровае вядзерца. Змушаная збіраць нават дробныя чарніцы і везці на рынак, бо «пенсію яшчэ доўга чакаць — яна ў сярэдзіне месяца».
«Дый якая тая пенсія — 250 рублёў, — жаліцца Таццяна. — Я дыспетчарам працавала ў „Гомельаблаўтатрансе“, аднеслі нас да катэгорыі служачых і вызначылі такую пенсію. Пакуль яе дачакаюся, то, можа, хоць на хлеб ды малако зараблю на ягадах».
Сама Таццяна Мікалаеўна і яе суседка па гандлёвым прылаўку нахвальваюць чарніцы: яны, маўляў, для зроку карысныя, стрававання, сардэчна-судзіннай сістэмы.
Пагаджаюся з агаворкаю: «Гэта калі чарніцы без радыяцыі».
«Я правярала, 32 адзінкі, а норма — 185», — даводзіць збіральніца ягад.
У цэтліку лабараторыі міні-рынку «Аэрадром», якая адносіцца да гарадской ветэрынарнай станцыі, сапраўды напісана: «Норма 185 Бк/кг». Правільна напісаць: дапушчальны ўзровень 185 бэкерэляў на кілаграм, а не норма. Іначай выглядае, што радыяцыі нібыта бракуе ў чарніцах.
На Прывакзальным рынку ляснымі ягадамі гандлюе вясковец Анатоль з вёскі Краўцоўка. Ягады ў яго таннейшыя: за шклянку — 1 рубель 50 капеек. Ён не хоча паказваць цэтлік праверкі чарніц на радыяцыю, нават злуецца: «А навошта? Сказалі, што норма».
Вясковец таксама ходзіць у лес, каб мець нейкую прыбаўку да пенсіі. Яна ў Анатоля нават меншая — усяго 200 рублёў. Суразмоўца працаваў у камбінаце «Сож» дэзінфектарам.
«Такое ў нас жыццё, — даводзіць вясковец, — хоць некаторыя і лічаць, што пенсіянерам жывецца лепей».
На Цэнтральным рынку чарніцы прадаюць у трох месцах. Кошт ва ўсіх аднолькавы: шклянка — 2 рублі. Многія пакупнікі падыходзяць, пытаюцца пра кошт і сыходзяць. Дорага.
Гараджанін Пётр прадае з жонкаю і клубніцы, і чарніцы:
«Сабралі ў лесе за вёскаю Прыбар, праверылі на радыяцыю, можна прадаваць. Людзі бяруць на варэнікі альбо проста паласавацца. Кошт, можа, і высакаваты, але ж чарніц у лесе мала. Гэта, лічыце, першыя. Будзе больш чарніц, кошты знізяцца — такі закон рынку».
За тры дзесяцігоддзі пасля Чарнобылю жыхары рэгіёну больш абачліва пачалі ставіцца да ягад і грыбоў. Прынамсі, на рынках імкнуцца не купляць «дары лесу», не правераныя ў лабараторыі.
«Мне чарніцы падабаюцца, — кажа гараджанін Ігар. — Калі бачу, што правераныя, купляю. Не правераныя не бяру, каб не „свяціцца“ ад радыяцыі. У нас усё-ткі шмат месцаў, дзе і хадзіць не варта, а не толькі нешта збіраць да стала».