25.03.2019 / 12:03

За паўгадзіны да прызначанага часу ля Парка Чалюскінцаў ужо стаяў настоўп гасцей і журналістаў. У пераносцы для жывёл чакалі свайго часу 32 кажаны, якіх мусілі адпусціць на волю пасля зімавання ў “Кажанаполісе”.

Светлым і яркім сакавіцкім надвячоркам, 23 чысла, нармальны хлопец з голенай патыліцай недаўменна спытаў у натоўпа:

“Э-э, вы чо тут, а!? – і ўбачыў накіраваны на сябе аб’ектыў здымача. Момантам уцяміў, шо трэба ўсміхнуцца і паказаць Ok: – А я думаў, у вас тут мітынг…”

Але натоўп яго не заваўжыў. Натоўп прыйшоў паглядзець на іншае: як абуджаюцца і вяртаюцца ў прыроду кажаны. Іх напрацягу восені прымалі ў грамадзян удзельнікі праекта праекта “Кажанаполіс”, а 23 сакавіка вынялі з лядоўні “Атлант”, напаілі з піпеткі, пакармілі ды прынеслі адпусціць.

За 20 хвілін да пачатку
За 20 хвілін да пачатку

Праект “Кажанаполіс” узнік дзякуючы ахвяраванням праз краўдфандынг. Ініцыятыва належала грамадскай арганізацыі “Ахова птушак Бацькаўшчыны”. Каардынуе праект супрацоўнік НПЦ па біярэсурсах НАН і спецыяліст па рукакрылых (хіраптыролаг) Аляксей Шпак.

Сам “Кажанаполіс” – лядоўня ды прастора для ўзважвання і кармлення кажаноў – месціцца на Макаёнка 8, у “Рэспубліканскім цэнтры экалогіі і краязнаўства”.  Па словах Аляксея, такія цэнтры для зімоўкі ёсць у Еўрасаюзе, Украіне і нядаўна з’явіліся ў Расіі.

Так выглядае адначасова мілая і страшная істота зблізку. Каб яе ўзяць у рукі, для бяспекі неабходныя скураныя пальчаткі. Фота – euroradio.fm
Так выглядае адначасова мілая і страшная істота зблізку. Каб яе ўзяць у рукі, для бяспекі неабходныя скураныя пальчаткі. Фота – euroradio.fm

Тры дзясяткі двухкаляровых кажаноў і два позняі кажаны чакаюць свайго часу ў пераносцы, а ўдзельнікі праекта адукоўваюць гасцей.

“Якую хуткасць могуць развіваць кажаны?”, – пытае Наста Рэзнікава, удзельніца АПБ, у натоўпу дзяцей. Сярод трох варыянтаў адказу яны выбіраюць правільны – 60 кіламетраў на гадзіну, і гэта хуткасць параўнальна з хуткасцю мядзведзя.

Наста Рэзнікава з “Аховы птушак Бацькаўшчыны” тлумачыць, як зімавалі кажаны, і разыгрывае налепкі
Наста Рэзнікава з “Аховы птушак Бацькаўшчыны” тлумачыць, як зімавалі кажаны, і разыгрывае налепкі

Прыходзіць спецыяліст з Акадэміі навук і тлумачыць, навошта было захоўваць кажаноў у лядоўні ўсю зіму:

“Кажаны з’яўляюцца знікаючай групай жывёл, таму мы павінныя іх захоўваць. Восем відаў кажаноў у несена ў Чырвоную кнігу Беларусі, – кажа каардынатар праекта Аляксей Шпак.

– На вялікі жаль, кажаны не будуюць сабе гнёздаў, таму зімуюць у Беларусі звычайна побач з чалавекам. У прыродных умовах яны вельмі любяць зімаваць у пячорах, але пячораў у нас таксама няма. Затое вельмі шмат раёнаў са шматпавярховай забудовай, куды яны залазяць на зімоўку.

А людзі іх знаходзяць на лесвічных пляцоўках, балконах, у кватэрах…Узімку проста на вуліцы, на снезе. І што рабіць? Яны харчуюцца насякомымі, якіх узімку няма. Калі пакінуць кажана на вуліцы, то з верагоднасцю 100% ён загіне. І мне наконт кажаноў тэлефануюць з 2007 году”.

Падчас зімоўкі тэмпература кажана зніжаецца ад натуральных для яго +40°С да тэмпературы навакольнага асяроддзя. У выпадку з лядоўняй гэта +5°С – і да вясны можна не есці і не піць.

За гэты час колькасьць людзей пераваліла за сотню. Неўзабаве ўвесь натоўп рушыў углыб Парка Чалюскінцаў. А там пачалася дзея: фатографы пстрыкалі здымачамі, астатнія – тэлефонамі.

Працэсія рушыла ў глыбіню парка, наперадзе – Аляксей Шпак  з кажанамі ў атачэнні натоўпа дзяцей
Працэсія рушыла ў глыбіню парка, наперадзе – Аляксей Шпак  з кажанамі ў атачэнні натоўпа дзяцей

“Не трэба чакаць, што ўсе кажаны адразу падымуцца і разлятуюцца”, – папярэджвае Наста Рэзнікава.

“Хто мае шчыльныя пальчаткі? – пытае Аляксей Шпак. – Чалавек падыходзіць да мяне, я дастаю з тканевага мяшэчка кажана і даю чалавеку. Потым вы можаце пачакаць, пакуль кажан зляціць з рукі сам. Калі не злятае, то падыходзьце на вышэйшага дрэва і вешайце яго на дрэва, прыкладна на вышыню двух метраў. Ён пачне караскацца наверх”.

Большая частка кажаноў так і робіць, некаторыя заставаліся на месцы і хутка дыхалі, саграваючыся. Часам яны ўзлятаюць, а некаторых трэба патрымаць каля ствала, каб яны ўсё ж ухапіліся.

Прыйшлі на месца. Цяпер – выняць кажаноў з тканевых мяшэчкаў і разсадзіць па дрэвах
Прыйшлі на месца. Цяпер – выняць кажаноў з тканевых мяшэчкаў і разсадзіць па дрэвах

У мяшэчках застаюцца паперкі з дадзенымі пра жывёл, іх вагу і пол, а таксама парадкавыя нумары. Узрост не пазначаны, бо яго цяжка вызначыць: кажаны нараджаюцца ў чэрвені ўжо ўвосені маладых не адрозніць ад дарослых.

Дзеці бегаюць вакол:

“А вось гэта, гэта тая самая самачка?” “А чаму ён на мяне шыпеў?” “А ў мяне паляцеў амаль адразу!”

Першы пайшоў. Пасля сэлфі ён трапляе вышэй на дрэва
Першы пайшоў. Пасля сэлфі ён трапляе вышэй на дрэва

Праз дзясятак хвілін натоўпы па чалавек 10 акружылі бліжэйшыя сосны, а ў цэнтры большасці было дзіцё ці маладыя людзі, якія шукалі баланс між тым, як прыкласці кажана да кары і не сціснуць занадта моцна. Хтосьці бясстрашна спрабаваў гладзіць іх пальцам (відэа “Еўрарадыё” працягласцю 20 хвілін – тут). Раз-пораз чуліся крыкі: “Паляцеў, паляцеў!”

Яшчэ адзін кажан
Яшчэ адзін кажан

Каб кажан паспеў ухапіцца за шурпатую кару, яго трэба прытрымліваць. А вось гладзіць небяспечна – калі такая істота ўкусіць, то давядзецца рпайсці курс уколаў ад шаленства
Каб кажан паспеў ухапіцца за шурпатую кару, яго трэба прытрымліваць. А вось гладзіць небяспечна – калі такая істота ўкусіць, то давядзецца рпайсці курс уколаў ад шаленства

Пасядзеўшы крыху на дрэве, кажаны адляталі
Пасядзеўшы крыху на дрэве, кажаны адляталі

“Сезон можна лічыць паспяховым, усе кажаны жывыя і здаровыя пасля зімоўкі, – кажа Наста Рэзнікава. – Хаця некалькі кажаноў мелі праблему з вагой, і мы іх дакармілі сёння чарвякамі. Што было складана? Напэўна, данесці да людзей, што калі яны бачаць кажана – яго трэба несці нам. Не ўсе пра гэта ведаюць”.

“Мы чакаем, што колькасць жывёл штогод будзе павялічвацца. Па-першае, больш актыўнымі зробяцца людзі, па-другое, да Беларусі набліжаюцца межы зімоўкі такіх відаў як рудая вячэрніца. Гэта беларускі від, які ад нас адлятаў на поўдзень”, – кажа Аляксей Шпак.

У наступным сезоне плануюць адкрыць прыкладна 15 снежня і прымаць кажаноў на зімоўку, а таксама пачаць іх кальцаваць.

Автор:
Фотограф:
Ганна Валынец
Листайте дальше, чтобы прочитать следующую новость