12.11.2019 / 13:11

Змучаныя сады ў дворыках, дрэвы-абрубкі ці, наадварот, непрыемны гушчар у парку – так часта выглядаюць зялёныя зоны ў гарадах. Як знайсці выйсце і прывесці ўсё ў парадак – абмеркавалі на дыскусіі “Ці ўплываюць зялёныя зоны на горад?” на мінулым тыдні.

Кожнае дрэва мусіць мець пашпарт

Паркі і скверы – гэта не столькі “лёгкія” горада, колькі класны сацыяльны аб’ект. Тут можна адпачыць, сустрэцца з сябрамі, паглядзець на незнаёмых людзей. Плюс – што не надта відавочна для Мінска – зялёныя зоны павышаюць кошт нерухомасці побач. Вядома ж, лепш мець прыгожы від з кватэры на вуліцу і гуляць побач з паркам, а не заводам.

Экалагічная функцыя не такая відавочная. Гарады бываюць чыстымі хутчэй не праз тое, што ў іх шмат зеляніны, а таму, што мала прадпрыемстваў і транспарта, якія забруджваюць паветра. Але ў прамысловых гарадах паркі і скверы стаяць як бар’ер між заводам і спальным раёнам. Напрыклад, парк Чалюскінцаў фактычна ахоўвае Зялёны луг ад выкідаў з боку Трактарнага заводу.

Такі адказны падыход патрабуе добрага планавання, а не простай пагоні за статыстыкай. І з гэтым у нас не заўсёды добра. Галоўны паказчык азелянення населенага пункта – гэта норма ў 40%, якая паказвае долю азелянення, але не тое, ці зручна размешчаныя скверы і паркі для гараджан.

Каб зялёныя зоны былі ў зручных месцах і не знікалі, патрэбна некалькі рэчаў, лічыць галоўны архітэктар Мінскай вобласці Вадзім Мікалаенка.

  • Каб рабіць зялёныя зоны ў правільных месцах, неабходна праводзіць грамадскія абмеркаванні.
  • Наладзіць улік і пашпартызацыю, у ідэале – для кожнага дрэва.
  • Не забудоўваць існуючыя зялёныя зоны.

Вадзім Мікалаенка тлумачыць: тэрыторыю часта даводзіцца абараняць ад забудоўшчыкаў, бо сёння зялёныя ўчасткі самыя прывабныя з пункту погляду дэвелопераў.

Ён падкрэслівае: улады занепакоены забудовай зялёных зон і імкнуцца іх захаваць. Нямала ёсць ідэй і па стварэнню новых зялёных тэрыторый, іх праектуюць, але ўсё гэта застаецца на паперы альбо не рэалізуецца ў поўным аб’ёме.

Зялёная зона ў цэнтры Мінска – на плошчы Якуба Коласа. Ліпень 1972 года, фота – Юрый Іваноў.
Зялёная зона ў цэнтры Мінска – на плошчы Якуба Коласа. Ліпень 1972 года, фота – Юрый Іваноў.

 

Дрэвы на Камсамольскай у Мінску – мёртвыя

Колькі ў нас дрэў, які ім патрэбны дагляд – без гэтай інфармацыі нельга, пагаджаецца з архітэктарам гарадскі ляснічы Ігар Корзун.

Ён упэўнены: няма нічога страшнага ў выдаленні дрэва, калі, напрыклад, яно хворае. І нават паркі трэба прарэджваць, бо гушчар дрэнна праветрываецца і парк пачынае хварэць. У выніку нашы дрэвы жывуць у сярэднім 50 гадоў, а маглі б да 200-250 гадоў, як упэўнены спецыяліст.

Раскрытыкаваў гарадскі ляснічы і рэканструкцыю Камсамольскай:

“Тыя дрэвы, якія там пакінулі, – гэта дэндралагічны хоспіс, – кажа ён і дадае: – Яны былі мёртвымі яшчэ 10-15 гадоў таму. Цыкл жыцця расліны такі, што яна можа доўга трымацца на апошніх сілах. Але зараз, калі паспрабаваць выдаліць дрэвы з гэтай вуліцы, будзе шум, і многія скажуць, што іх трэба пакінуць”.

Ігар Корзун лічыць, што ўсё варта было зрабіць інакш: выдаліць старыя дрэвы да пачатку рэканструкцыі, набыць якасны пасадачны матэрыял – і праз праз пяць гадоў радавацца здаровым дрэвам вышынёй 10-12 метраў.

Двары ў горадзе, на яго думку, загубленыя канчаткова. Іх азеляняюць літаральна абы-як: пасадзілі, як маглі, а секчы шкада, бо расліна ж жывая.

Ігар Корзун бачыць праблему ў тым, што адзіная ўмова для любых пасадак – узгадніць іх размяшчэнне, каб дрэва ці куст не трапілі на інжынерныя сеткі. Астатняе ніяк не рэгулюецца, хаця азеляненне мусіць быць інструментам у гарадскім асяроддзі і выконваць загадзя вызначаныя функцыі. Якія менавіта? Гэта лепш вызначыць перад пасадкай.

Гарадскі ляснічы расказаў пра сваю мару: каб атрымала рэзананс тэма распрацоўкі ландшафтных праектаў па азеляненню двароў – гэта дазволіла б прывесці іх у парадак. Ён упэўнены, што найлепшы сродак прасунуць ідэю – ініцыятыва мясцовых жыхароў.

 Мінскія двары побач з Пралетарскай. Фота – Ірына Саламаціна
Мінскія двары побач з Пралетарскай. Фота – Ірына Саламаціна

 

Паркамі займаюцца усе, акрамя садоўнікаў

Ігар Корзун выступае за тое, каб за паркамі, скверамі і дрэвамі даглядалі прафесіяналы. Гэта тычыцца, напрыклад, абрэзкі: існуюць тэхнічныя рэкамендацыі па абрэзцы дрэваў на пары зясяткаў старонак, і імі кіруюцца рабочыя ЖЭСа. А людзей з адмысловай адукацыяй у раслінаводстве, садоўнікаў - няма.

Абрэзка дрэваў у красавіку 2019 года ў Калінкавічах Гомельскай вобласці
Абрэзка дрэваў у красавіку 2019 года ў Калінкавічах Гомельскай вобласці

“Саджаюць дрэвы і даглядаюць за імі ўвогуле часта людзі, якіх на гэту працу накіравалі: даўжнікі, беспрацоўныя, тыя, хто не плаціць аліменты… Якасна выконваць працу з незацікаўленымі людзьмі немагчыма”, – лічыць спікер.

На думку Ігара Корзуна, кадравая палітыка павінна быць перагледжана. Эканоміка службаў па азеляненню павінна быць зразумелай і празрыстай, а адказнасць за рашэнні – персанальнай.

“Зараз у нас адказнасць хутчэй калектыўная”, – зазначае ён.

Удалы прыклад таго, як мусіць зацягвацца месца, дзе была праведзеная абрэзка дрэва. Батанічны сад горада Лунд, Швецыя
Удалы прыклад таго, як мусіць зацягвацца месца, дзе была праведзеная абрэзка дрэва. Батанічны сад горада Лунд, Швецыя

Напрыклад, рашэнне пра ўборку лістоты ў сталічных парках прыняў у 2013 годзе Мінскі гарадскі савет дэпутатаў. Гарадскому ляснічаму падаецца, што было б значна эфектыўней, калі б такія рашэнні прымалі садоўнік, агратэхнік ці ландшафтны архітэктар – той, хто павінен непасрэдна удзельнічаць у добраўпарадкаванні парку.

Прыклад таго, як наладзіць паліў  маладога саджанца. Вада знаходзіцца ў зялёных пакетах і паступова сцякае ў глебу. Саджанец – пасярэдзіне.
Прыклад таго, як наладзіць паліў маладога саджанца. Вада знаходзіцца ў зялёных пакетах і паступова сцякае ў глебу. Саджанец – пасярэдзіне.

Спецыяліст разумее, што не заўсёды прыбраць лісце – гэта добры выбар. Напрыклад, у парку Чалюскінцаў увосень, калі можна яшчэ пагуляць, над намі навісаюць 15-метровыя шэра-карычневыя сосны, а ўнізе абсалютна шэрая зямля без травянога покрыва. А дзе восеньскае золата? А як жа пашамацець лістотай? І гэта ўжо не кажучы пра тое, што для некаторых дрэваў важна цёпла ўкрыць свае карані ўзімку.

Палепшыць сітуацыю з паркамі магла б праектная дакументацыя. Яна створаная пры будаўніцтве паркаў, а зараз знаходзіцца ў архівах, а не на працоўным стале  кіруючых кампаній – напрыклад, “Гарадскіх паркаў” Мінскзеленбуда. Атрымліваецца, што ні ў аднаго парку ў горадзе няма плана кіравання на 10-15 гадоў наперад, і пра гэта ніхто нават не задумваецца.

Па гэтай прычыне, кажа Ігар Корзун, у нас сёння моцна зменшылася зялёная зона ў заказніку “Лябяжы”, бо ў свой час не была распрацавана праектная дакументацыя. Ёсць шэраг нарматываў, а неабходных дакументаў няма.

 

Прасцей адмовіцца, чым дамовіцца з гараджанамі

Але любыя змены ў гарадскім азеляненні могуць быць ускладненыя тым, наколькі напружае абмеркаванне гэтага між гараджанамі і гарадскімі службамі. І вырашыць гэтую праблему не атрымаецца хутка – толькі праз асвету.

Адукацыя неабходная, але патрабуе шмат сілаў, упэўненая Паліна Вардэванян, эксперт праекта ПРААН “Зялёныя гарады”. Часта напружанне ў стасунках між гараджанамі, адміністрацыяй і іншымі зацікаўленымі бакамі ўзнікае праз недахоп ведаў і прыводзіць да скасавання праектаў.

“Праблема ў тым, што часам чыноўнікам прасцей адмовіцца ад нейкай ініцыятывы, чым яе рэалізаваць”, – лічыць яна.

Па словах Паліны Вардэванян, замежны вопыт паказвае, што, каб дапрацаваць і прыняць праект з удзелам насельніцтва, можна яго абмяркоўваць нават паўтары гады.

Гараджане часам пачуваюцца выключанымі з працэсу прыняцця рашэнняў, і гэта стварае напружанне
Гараджане часам пачуваюцца выключанымі з працэсу прыняцця рашэнняў, і гэта стварае напружанне

 

Не рабіць з парка лес

Жыхары горада патрабуюць выканання нарматываў, але асвета дапамагла б ім глядзець шырэй, упэўнены Ігар Корзун.

Напрыклад, па нарматывах пасадкі дрэваў і кустарнікаў, у агульнагарадскіх і раённых парках на адзін гектар павінна быць 120 — 170 дрэў. Гэта зафіксавана ў ТКП 45-3.02-69-2007 (02250) «Благоустройство территорий. Озеленение. Правила проектирования и устройства».

У парках таксама патрэбнае вольнае месца, каб яны не пераўтвараліся ў гушчар, а дрэвы мелі, куды расці. Вольнае, не надта шчыльнае размяшчэнне дрэў дазваляе бачыць панарамы кронаў розных формаў і адкрывае прыгожы ўрбаністычны пейзаж: напрыклад, на вуліцу Някрасава з боку парку Дружбы народаў.

У гэтым жа парку ёсць раскошныя адкрытыя тэрасы – паляны, якія таксама выглядаюць прыгожа. Нешта падобнае, прызнаецца гарадскі ляснічы, ён бачыў у Бостане. Але калі саджаць дрэвы ў адпаведнасці з нормамі, мы згубім адкрытыя прасторы. І паркі пераўтворацца ў нейкі лес.

 Фота – Іван Кукс
Фота – Іван Кукс

Автор:
Фотограф:
binkl.by; Ганна Валынец
Листайте дальше, чтобы прочитать следующую новость