Сёлета выбары праходзяць па ўсім свеце і закранаюць амаль палову чалавецтва. А яшчэ гэта зноў будзе самы спякотны год за ўсю гісторыю метэаназіранняў, то кліматычны крызіс толькі ўзмацняецца. The Guardian спытала маладых кліматычных актывістаў па ўсім свеце, чаго яны хочуць ад выбараў і ці дапамагае палітыка ў барацьбе з глабальным пацяпленнем.
Адэлаіда Шарлье, 23 гады, Бельгія
Даты выбараў: з 3 чэрвеня па 9 чэрвеня
«Нам страшна, бо мы дужа шмат працавалі на працягу апошніх пяці гадоў як рух, каб [засяродзіць увагу на] кліматычнай надзвычайнай сітуацыі», – кажа Адэлаіда Шарлье. Чакаецца, што ў выніку выбараў Еўрапарламент рэзка схіліцца ў бок правых партый, якія выступаюць супраць кліматычных дзеянняў.
Яна кажа, што зялёныя рашэнні ў ЕС, некаторыя з якіх ужо былі заблакаваныя або аслабленыя, становяцца казлом адпушчэння ў тэме больш шырокіх сацыяльных змен, якія яна лічыць неабходнымі для перамогі над кліматычным крызісам, але супраць якіх выступаюць кансерватыўныя групы. «Мы ставім пад сумнеў норму, і таму я лічу, што гэта рэакцыя на наша бачанне, а не на тое, што [палітыка] на самай справе азначае ў нашым паўсядзённым жыцці».
ЕС часта называюць сусветным лідэрам у галіне кліматычных дзеянняў.
«Я сапраўды веру, што ёсць палітыкі [ЕС], якія хочуць змагацца за свае амбіцыі Але рэальнасць такая, што мы не выконваем нашу мэту па выкідах да 2030 года, і ўсё яшчэ ёсць кампаніі, такія як TotalEnergies, якія ствараюць вялізныя праекты па выкарыстанні выкапнёвага паліва па ўсім свеце».
Палітычная інерцыя разглядаецца як самая вялікая перашкода для кліматычных дзеянняў, і яе трэба пераадолець, кажа Шарлье, якая вывучае паліталогію і сацыяльныя навукі ў Еўрапейскім каледжы ў Бруге.
«На працягу ўсяго часу, што я займаюся актывізмам, я бачу, як палітыка не дапамагае супрацьстаяць надзвычайнай кліматычнай сітуацыі. Але прызначэнне палітыкі заключаецца ў тым, каб грамадства магло самаарганізавацца, і я ўсё яшчэ лічу, што ўмацаванне дэмакратыі з’яўляецца лепшым спосабам для нас сумесна вырашыць гэту праблему».
Яна кажа, што спыненне глабальнага ацяплення не з’яўляецца выклікам тэхналогій.
«Змяненне клімату трэба вырашаць праз сістэмныя змены – мы павінны змяніць усё. Ці можам мы зрабіць гэта на палітычным узроўні? Мы проста павінны. Мы спрабуем узяць на сябе ролю заангажаваных грамадзян, і цяпер мы сапраўды спрабуем мабілізаваць маладых людзей ісці і галасаваць, ведаючы, што гэтага недастаткова. Будзем хадзіць, галасаваць і актыўна спадзявацца на лепшае. Але за астатняе мы будзем змагацца. Кліматычны рух пачаўся з права на пратэст, і мы будзем працягваць яго выкарыстоўваць, таму што гэта ў нашай ДНК».
Адрыяна Кальдэрон, 21 год, Мексіка
Дата выбараў: 2 чэрвеня
На выбарах у Мексіцы па адных толькі агітацыйных матэрыялах кандыдатаў бачна наколькі сур’ёзна тыя ставяцца да навакольнага асяроддзя, кажа Адрыяна Кальдэрон, 21-гадовая моладзевая кліматычная актывістка.
Краіна ўсеяна імі – яны звісаюць з ліхтарных слупоў, мастоў і тэлефонных правадоў. Паводле ацэнак адной няўрадавай арганізацыі, да канца выбарчага цыкла толькі ў Мехіка будзе выкінута 25 000 тон «выбарчага смецця». Усё зроблена з выкарыстаннем пластыка. «Адтуль мы можам ведаць, як усё пойдзе», – кажа Кальдэрон Guardian.
Амаль 100 мільёнаў выбаршчыкаў у Мексіцы прыйшлі на выбарчыя ўчасткі 2 чэрвеня на масавых выбарах з тысячамі месцаў. Кандыдаты і кандыдаткі змагаліся за пазіцыі ў мясцовых, рэгіянальных і дзяржаўных урадах, у нацыянальным кангрэсе краіны, і нават за само прэзідэнцтва.
Галоўнай кандыдаткай на месца Андрэса Мануэля Лопеса Обрадора была Клаўдыя Шэйнбаўм, яго пераемніца. Большая частка яго папулярнасці была пабудавана на сацыяльных праектах, якія фінансуюцца здабычай нафты і газу. Эколагі чакаюць прыблізна таго ж самага ад Шэйнбаўм – па іроніі лёсу, былой навукоўцы Міжурадавай групы экспертаў па змене клімату (IPCC).
«Яна паспрабуе заставацца на тым жа шляху, што і яе цяперашняя партыя, якая працягвае абапірацца на Pemex [дзяржаўная нафтавая кампанія Мексікі]», – казала перад выбарамі Кальдэрон. «Яны таксама хочуць спрабаваць разам з ёй пашыраць дабычу літыю праз Pemex, бо літый быў нацыяналізаваны ў Мексіцы ў мінулым годзе».
Іншыя кандыдаты, такія як Ксочытл Галвэз, які займаў другое месца ў рэйтынгах, больш шырока казалі пра навакольнае асяроддзе, маючы на ўвазе павелічэнне прыватных інвестыцый у энергетычны пераход і адмену дзяржаўнай эксплуатацыі нафты і газу.
Трэці кандыдат, Хорхе Альварэс Майнес, даў больш экалагічных абяцанняў, але шанцаў на перамогу ў яго было няшмат.
Гэта пакідае зялёных выбаршчыкаў Мексікі паміж молатам і кавадлам. Кальдэрон кажа: «Я ўсё яшчэ спрачаюся з сябрамі і з калегамі па кліматычнай сферы наконт гэтага, таму што, ведаеце, гэта альбо вяртанне да старой партыі, у якой ёсць вельмі дрэнныя рэчы для краіны, альбо знаходжанне пры цяперашнім урадзе. І гэта зусім не спрыяе паляпшэнню кліматычнай сітуацыі».
Ларэн Макдональд, 23 гады, Вялікабрытанія
Дата выбараў: 4 ліпеня
«Нам вельмі патрэбны новы ўрад, які сапраўды гатовы прыняць тэрміновыя меры для вырашэння кліматычнага крызісу», – кажа Ларэн Макдональд, удзельніца кампаніі Uplift. «У цяперашні час у нас [кансерватыўны] урад цалкам настроены на пашырэнне здабычы нафты і газу ў Паўночным моры, нягледзячы на абсалютна катастрафічны ўплыў спальвання гэтай нафты на нашу планету».
Яна кажа, што міністры не змаглі ў дастатковай ступені павялічыць ізаляцыю дамоў і аднаўляльныя крыніцы энергіі, якія б скарацілі як рахункі за электраэнергію, так і выкіды вуглякіслага газу: «Замест гэтага яны пагаршаюць сітуацыю, раздаючы [нафтавым кампаніям] мільярды фунтаў стэрлінгаў падатковых ільгот».
Важнейшым пытаннем з’яўляецца забеспячэнне таго, каб работнікі, якія зараз працуюць у прамысловасці выкапнёвага паліва, маглі перайсці на працу з чыстай энергетыкай.
Гэта так званы справядлівы пераход, які ўжо можна назіраць у Нямеччыне і Іспаніі, кажа Макдональд. Сама ж яна з Шатландыі, цэнтра нафтагазавай прамысловасці Вялікабрытаніі.
«Гэтыя рабочыя і прафсаюзы маюць рацыю, калі задаюць вялікія пытанні», – кажа яна. «Я думаю, што людзі гатовы да пераходу, які аддае перавагу работнікам і супольнасцям, а не энергетычным гігантам, арыентаваным на прыбытак».
Апазіцыйная Лейбарысцкая партыя мае велізарную перавагу ў апытаннях грамадскай думкі напярэдадні ўсеагульных выбараў, і яна паабяцала спыніць новыя пошукі нафты і газу. «Лейбарысты добра гавораць, але мы будзем вельмі ўважліва глядзець, як гэта будзе рэалізавана», – кажа Макдональд. «Кліматычны рух па-ранейшаму будзе адыгрываць вялікую ролю».
Яна не бачыць альтэрнатывы палітычным дзеянням па спыненні глабальнага награвання. «Палітычная сістэма Вялікабрытаніі не зусім натхняльная, але ўрады павінны змагацца з кліматычным крызісам, таму што мы не можам давяраць нафтавым і газавым кампаніям. Хто яшчэ гэта зробіць?»
Але, кажа яна, «што б ні здарылася на выбарах, клімат – гэта не праблема, якую можна вырашыць за адну ноч. Кожная частка грамадства будзе рабіць усё магчымае, каб рэальна ажыццявіць змены».
Алексія Леклерк, 24 гады, ЗША
Дата выбараў: 5 лістапада
«Шчыра кажучы, я не ведаю, што рабіць на выбарах», – кажа Алексія Леклерк, экалагічная актывістка.
«З аднаго боку, мы ведаем, што адміністрацыя Байдэна правяла значна лепшую экалагічную палітыку з рэальнымі наступствамі для нашых супольнасцяў», – кажа яна. «Напрыклад, пры адміністрацыі Трампа палітычныя адкаты моцна паўплывалі на супольнасці, якія спрабавалі змагацца з нафтахімічнай прамысловасцю, што выклікае шмат сур’ёзных праблем са здароўем, асабліва на поўдні».
«Але я думаю, з іншага боку, з-за генацыду, які адбываецца ў Палестыне, для многіх людзей, якія ўваходзяць у кліматычны рух, галасаваць за Байдэна – гэта маральна кепскі выбар. Гэта, безумоўна, складана».
Леклерк кажа, што ніхто з кліматычных актывістаў не хоча яшчэ аднаго тэрміну для Трампа, які вывеў ЗША з глабальнага кліматычнага пагаднення ААН, але яна кажа, што тэрмін Байдэна меў недахопы: «Байдэн праводзіў кампанію за спыненне арэнды федэральных зямель для бурэння нафтавых свідравін, але ў ягоным паслужным спісе больш дазволаў, чым у Трампа».
Яна кажа, што прэзідэнцкія выбары сапраўды важныя для яе роднага штата Тэхас, які адначасова з’яўляецца сэрцам нафтагазавай прамысловасці ЗША, сур’ёзна пацярпелым ад пагаршэння спякоты і паводак, а таксама буйным штатам, які займаецца аднаўляльнымі крыніцамі энергіі.
«Уздзеянне на навакольнае асяроддзе сур’ёзнае, асабліва на каляровыя супольнасці, але ўрад штата не будзе прагрэсіўным у агляднай будучыні – нафтахімічная прамысловасць мае дужа моцны апорны пункт у нашым штаце», – кажа яна. «Такім чынам, федэральная экалагічная палітыка надзвычай важная – гэта ў цэлым усё, што ў нас засталося».
Леклерк кажа, што лабіяванне і карпаратыўныя ахвяраванні дамінуюць у палітычнай сістэме ЗША: «У нас так званая дэмакратыя, але найбольшы ўплыў на наш урад аказвае прамысловасць. Людзі зарабляюць мільярды долараў на статус-кво і працягваюць гэта рабіць».
«Мы робім усё магчымае, каб стварыць уладу народа і ціснуць, і я думаю, што гэта ўсё, што мы можам зрабіць на дадзены момант», – кажа яна. Але яна бачыць некаторыя абнадзейлівыя прыкметы: «Куды б я ні паехала, я бачу ўсё большую занепакоенасць кліматам, у тым ліку з боку ўладальнікаў ферм, якія галасуюць за рэспубліканцаў. Сярод людзей, пра якіх вы звычайна не думаеце, што яны будуць клапаціцца пра клімат. Яны бачаць уплыў кліматычнага крызісу на іхныя сродкі да існавання на сваіх ранча».
Дыша Раві, 25 гадоў, Індыя
Даты выбараў: з 19 красавіка па 1 чэрвеня
З 970 мільёнамі выбаршчыкаў і выбарчым сезонам, які доўжыцца некалькі месяцаў, Індыя любіла называць свае выбары найбуйнейшым у свеце практыкаваннем дэмакратыі. Але сёлета быў яшчэ адзін фактар, які ўскладняў сітуацыю.
Душная спёка.
Палітыкі валіліся на сцэне. Вядучыя навін выключалі прамы эфір. У сувязі са зніжэннем яўкі па ўсёй краіне палітыкі заклікалі чыноўнікаў адкрываць выбарчыя ўчасткі а 6 раніцы, каб выбаршчыкі маглі пазбегнуць высокай тэмпературы, якая ў некаторых раёнах дасягла 47 градусаў.
«Нягледзячы на ўсё гэта, я не думаю, што змяненне клімату было праблемай, вакол якой змагаліся палітычныя партыі», – кажа Дыша Раві, 25-гадовая актывістка «Пятніцы для будучыні» з Бангалора.
Сёлета ў маніфестах большасці партый як мінімум згадваецца кліматычны зрыў. «Такім чынам, гэта вялізная змена», – кажа Раві. «Але гэта не тое, пра што гавораць. Гэта пакуль не пытанне галасавання».
Кіруючая партыя прэм’ер-міністра Нарэндры Модзі была лідэрам і, здаецца, паводле экзіт-полаў атрымала пераканаўчую большасць. Яны «далі шмат абяцанняў», кажа Раві, у тым ліку энергетычнае абнуленне да 2070 года і ўзмоцненую праграму чыстага паветра.
Але іх былыя дасягненні выглядаюць менш пазітыўна. Новыя вугальныя шахты, праекты па высечцы лясоў і экалагічна разбуральныя інфраструктурныя планы падштурхнулі бум, перавагі якога атрымалі збольшага і без таго ультрабагатыя людзі. І нягледзячы на громкія размовы пра навакольнае асяроддзе, іх маніфест быў пусты на канкрэтныя меры.
«Ва ўсім тэксце яны не згадваюць вугаль», – кажа Раві. Па дадзеных МЭА, Індыя спадзяецца на вугаль для атрымання 45 % сваёй энергіі.
Іншыя партыі, у тым ліку Кангрэс, раней даўняя партыя ўрада Індыі, далі больш смелыя абяцанні. «І, самае галоўнае, яны звярнулі ўвагу на тое, што ў Гімалаях адбываліся апоўзні і раставаў лёд», – кажа Раві. «Важна, што Кангрэс і CPI згадваюць, што дэрэгуляваныя экалагічныя нормы, асабліва правы на лясы, якія былі дэрэгуляваны БДП, будуць адменены». Але маючы толькі знешні шанец на перамогу, такія абяцанні нічога не вартыя.