​Хрысціна Чарняўская

Пакуль чыноўнікі імкнуцца максімальна ўшчыльніць гарадскую прастору шклянымі гандлёвымі і бізнэс-цэнтрамі, шматлікія незалежныя ініцыятывы ўзяліся пераўвасабляць непрыкметную завадскую забудову ў цэнтры Мінска ў культурніцкія і экалагічныя кластэры. Пры гэтым змяняюцца не толькі халодныя шэрыя сцены памяшканняў, але і дваравыя тэрыторыі.

Сэрцам кожнай АЭС з’яўляецца рэактар, у якім адбываецца галоўны працэс: атрыманне цяпла і энергіі шляхам расшчаплення ўрану. Аднак яшчэ ўтвараецца неверагодная колькасць пабочных прадуктаў. З-за гэтага менавіта рэакцыя дзялення нясе ў сабе асноўную небяспеку.

Антон, студэнт Мінскага дзяржаўнага лінгвістычнага ўніверсітэта, вывучае адразу ажно 3 мовы: агнельскую, французскую і польскую. Пайсці ў валанцёры яго падштурхнуў страх перад будучыняй і прафесійны прагматызм, а пасля, як кажуць, зацягнула. Зялёны партал пачынае знаёміць сваіх чытачоў з валанцёрамі і валанцёркамі Таварыства «Зялёная сетка».

У Жэневе завяршаецца міжнародная канферэнцыя адразу трох канвенцый, на якой абмяркоўваюць небяспечныя хімічныя рэчывы, устойлівыя арганічныя забруджвальнікі і пестыцыды. Пакуль дэлегаты прымаюць канчатковыя рашэнні і падпісваюць дамовы, Зялёны партал распытаў Яўгена Лабанава, дырэктара ўстановы «Цэнтр экалагічных рашэнняў», пра прамежкавыя вынікі сустрэчы.

Беларуская вясна здзівіла не толькі анамаліямі надвор’я, але і колькасцю затрыманых і арыштаваных людзей. У перыяд з лютага па май за кратамі апынуліся больш за сотні чалавек, якія за ўдзелы ў мірных акцыях адсядзелі ад 5 да 25 сутак. «Прысесці» давялося і «зялёным» актывістам, якія замест таго, каб журыцца, зацанілі Цэнтр ізаляцыі правапарушальнікаў (ЦІП) і Ізалятар часовага ўтрымання (ІЧУ) на экалагічнасць.

Большасць зваротаў на «Зялёны тэлефон» Таварыства «Зялёная сетка» датычыцца высечкі, абрэзкі ці пашкоджання зялёных насаджэнняў. Гэта звязана з тэндэнцыяй апошніх гадоў, калі зялёныя зоны аддаюцца пад забудову і ўсялякім чынам скарачаюцца, разгараецца ўсё больш канфліктаў паміж забудоўшчыкамі і мясцовымі жыхарамі. Аператары «Зялёнага тэлефона» кансультуюць, што рабіць, калі вы бачыце, што ў вашым двары збіраюцца пілаваць дрэвы ці наносяць ім пашкоджанні.

У дзяцінстве мамы і бабулі заўсёды гатавалі супы на абед, маўляў, яны карысныя для стрававання. Праект «VeganFood» прапануе вярнуцца да гэтай карыснай харчовай звычкі і прыгатаваць на абед просты і смачны шпінатны суп.

Колькі бы ні спрачаліся лабісты атамнай энергетыкі і антыядзершчыкі, радыяцыя пасля аварыі на ЧАЭС перажыве не адно пакаленне, правакуючы ўзнікненне новых цяжкіх захворванняў. А пераадольваць яе наступствы застанецца простым грамадзянам.

Засталіся літаральна гадзіны да адкрыцця вялікага сезона ўборак несанкцыянаваных звалак руху «Зробім!». Шосты год запар беларусы далучацца да глабальнай дзеі, якая грунтуецца на прынцыпах дабраахвотнасці і апантанасці «зялёнымі» ідэямі. Зялёны партал паразмаўляў з пастаяннымі ўдзельнікамі і арганізатарамі лакальных уборак, каб даведацца, што іх матывуе ўдзельнічаць у акцыі з года ў год.

У Мінску высякаюць дрэвы ў скверы за гандлёвым цэнтрам «Рыга». У чарговы раз паўтараецца сітуацыя супрацьстаяння мясцовых жыхаров, занепакоеных захаваннем зялёнай зоны, і супрацоўнікамі «Зеленбуда», якія так і не навучыліся камунікаваць з грамадскасцю.

Якім мы бачым горад: жывым, зялёным, бетонным, пустым… Якое права кожны з нас мае на гарадскую прастору? Ці ўплываюць сучасныя медыя на ў горадзе? Такімі пытаннямі задаліся прадстаўнікі разнастайных кам’юніці на дыскусіі «Minsk: work in progress».

Экамаркет «Пастэрнак» адзін з першых паспрабаваў сабраць на адной пляцоўцы вытворцаў і гандляроў экалагічнай і натуральнай прадукцыі. Ці з'явілася ў наведвальнікаў разуменне, якія тавары можна аднесці ў гэтую катэгорыю, паказала даследаванне, якое правёў Цэнтр сістэмных бізнас-тэхналогій «SATIO» на апошнім маркеце.

У свой час вынаходніцтва «лямпачкі Ільіча» стала сапраўдным прарывам у асвятленні дамоў сялян. Але сёння тэхналогіі настолькі пайшлі наперад, што пра простую лямпачку накальвання ўжо даўно забылі, аддаючы перавагу энергазберагальным і светадыёдным. Зялёны партал распавядзе, як можна ператварыць гэты рарытэт у дызайнерскую рэч, а не адпраўляць на звалку.

Гісторыя са скверам «Котаўка» мае працяг. На гэты раз актывісты спрабуюць прыцягнуць да адказнасці прадстаўнікоў прадпрыемства «Зеленбуд Савецкага раёна» за пашкоджанне травянога покрыва ў скверы падчас высечцы рэшткаў дрэў.

Шчыльна прыпаркаваныя ў некалькі шэрагаў аўтамабілі ў двары ці на ўездзе, а то і на тратуары ля пад'ездаў — звыклая карціна мінскіх жылых раёнаў. І калі да гэтага сталічныя жыхары прызвычаіліся, то адносна новая звычка аўтаўладальнікаў ставіць свой транспарт на зялёную зону яшчэ выклікае абурэнне. Чым «узброіцца» ў барацьбе за газоны ў дварах, расказваюць аператары «Зялёнага тэлефона».

Набліжаецца 25 сакавіка — дзень самай маштабнай экалагічнай акцыі — «Гадзіны Зямлі». У Мінску на найбольш вядомых будынках традыцыйна пагаснуць агні, а на пляцоўцы адноўленага Культ.цэнтра «Корпус» зайграюць Андрэй Козік, беларускі гурт «Port Mone» і расійскі «Сансара». Зялёны партал сустрэўся з арганізатарамі гэтай чароўнай дзеі — event-менеджэркай Таварыства «Зялёная сетка» Ганнай Дапшэвічуце і дырэктарам канцэртнага агенства «Horse&Vega» Іванам Коневегам, каб прыадкрыць сваім чытачам закуліссі «Гадзіны Зямлі».

На пошту юрыдычнай службы Таварыства «Зялёная сетка» прыйшоў ліст ад жыхароў мінскай вуліцы Скарыны — так званага квартала Парка высокіх тэхналогій. Людзей бянтэжыць, што ў мікрараёне могуць узвесці некалькі вытворчых прадпрыемстваў, з-за чаго пагоршыцца экалагічная сітуацыя. Абурае іх і грубае парушэнне горадабудаўнічых норм.

На сайце адміністрацыі Савецкага раёна Мінска з'явілася інфармацыя пра тое, што ў скверы «Котаўка» павінны выдаліць 11 небяспечных дрэў.

Сёння — апошні дзень, калі можна падаць свае заўвагі і прапановы па праекце Нацыянальнай стратэгіі па абыходжанню з камунальнымі адыходамі да 2035 года, якую хочуць прыняць у Беларусі. Зялёны партал пацікавіўся ў спецыялістаў установы «Цэнтр экалагічных рашэнняў», чаго чакаць ад гэтага дакумента.

З надыходам вясны ў Беларусі пачнецца пажаранебяспечны перыяд. Час, калі гараць лясы, — гэта рызыка для людзей і жывёл і вялікі экалагічны і эканамічны ўдар па краіне. Таму Міністэрства лясной гаспадаркі зацвердзіла новыя правілы пажарнай бяспекі.

Так склалася, што мы праводзім на працы большую частку свайго дня. І ў залежнасці ад месца, умоў і ўнутраных правіл нам даводзіцца ахвяраваць некаторымі звычкамі і падлажвацца пад пэўныя ўмовы. Але наўрад ці хтосьці зможа адмовіцца ад бадай што самага важнага — абеду. Праект «VeganFood» вырашыў распытаць офісных веганаў, чым яны харчуюцца і перакусваюць, не адрываючыся ад працоўнага працэсу.

Усё часцей даводзіцца чуць, што быць экапрыязным ці экалагічным — гэта прэстыжна, модна і ганарова. Але што маецца на ўвазе? Чаго хочуць «зялёныя», калі заклікаюць да экалагічнай адказнасці? З гэтым дапамог разабрацца кінафестываль «Планетарый», які на адзін дзень адышоў ад фармата кінапраглядаў і арганізаваў лекцыю Наталлі Блышчык з Цэнтра экалагічных рашэнняў.

Нягледзячы на тое, што сталічны глядач даволі разбэшчаны разнастайнымі кінамерапрыемствамі, фестываль экалагічных фільмаў «Планетарый» праходзіць у Мінску ўпершыню. Невялікая і ўтульная зала кінатэатра «Піянер» мінулым вечарам ледзь змагла змясціць усіх жадаючых трапіць на першы прагляд — фільм французскіх рэжысёраў «Поры года».

Пакуль яшчэ зіма пануе, прыхаваўшы зямлю пад слоем снегу, арганізацыйны камітэт «Зробім!» ужо ва ўсю будуе планы на 2017 год, у якім уборкі плануецца праводзіць ажно цэлы сезон. Акрамя таго, добрых падстаў для роздумаў над падыходамі да арганізацыі мерапрыемстваў падкінула міжнародная канферэнцыя, якая ладзіцца кожны год для ўсіх краін-удзельніц руху. Чаго чакаць у гэтым годзе ад «Зробім!» і куды імкнецца ў цэлым сусветны «Let's Do It!», Зялёнаму парталу распавяла Надзея Дубоўская, удзельніца беларускай арганізацыйнай каманды.

З панядзелка ў Мінску адчыніць свае дзверы першы беларускі фестываль экалагічнага кіно з прыгожай назвай «Планетарый», які мае намер пазнаёміць сталічнага гледача са стужкамі замежных і беларускіх рэжысёраў. Напярэдадні гэтай падзеі Зялёны партал пагутарыў з арганізатаркай фестывалю Анорай Лангар пра саму ідэю, праграму і яе любімы фестывальны фільм, а таксама месца экастужак ў кінематографе.

Пакуль жарсці вакол Котаўкі прыціхлі і ўсе чакаюць афіцыйны адказ пра яе далейшы лёс, экаактывісты, урбаністы разам з мясцовымі жыхарамі выкарысталі час на карысць зялёнай зоне. Памятаючы словы старшыні Мінгарвыканкама Андрэя Шорца, яны правялі першую сустрэчу, каб дамовіцца, хто будзе каардынаваць працы па добраўпарадкаванню сквера.

Напярэдадні Новага года па інтэрнэце гуляла забаўнае музычнае віншаванне па матывах вядомай песні «У лесе нарадзілася елачка». Аднак гістогрыя разварочвалася не вакол лясной прыгажуні, а злоснага парушальніка, які за гэтай самай елачкай паехаў у лес. Аўтарам такога арыгінальнага віншавання для сяброў стаў Артур Кот, які, да слова, ужо мае ў сваёй скарбонцы песню пра самую маштабную экалагічную акцыю — «Гадзіну Зямлі», якую ён выпусціў перад 19 сакавіка. Зялёны партал вырашыў пацікавіцца ў хлопца, што яго так кранула ў навакольным асяроддзі.

Таварыства «Зялёная сетка» — гэта не адна арганізацыя, а цэлы шэраг аб'яднанняў і людзей з розных куткоў Беларусі, для якіх абарона навакольнага асяроддзя і клопат пра прыроду — агульная каштоўнасць, тое, на чым грунтуецца «зялёны» рух. Аднак тэматычнае поле дзейнасці таварышаў Зялёнай сеткі вельмі шырокае і разнастайнае. Зялёны партал вырашыў пацікавіцца, чым жа запомніўся ім 2016 год і якія мэты і планы ёсць на 2017-ы.

У канцы года звыкла азірнуцца на тое, што было, паглядзець на дасягненні, прааналізаваць памылкі і недапрацоўкі і падвесці вынікі. Рэдакцыя Зялёнага партала і Таварыства «Зялёная сетка» ўзяліся адзначыць людзей, што ў сыходзячым годзе праявілі актыўную грамадзянскую пазіцыю, не засталіся абыякавымі да праблем наваколля і зрабілі нашу краіну крыху лепш.